In de jaren 90 heeft Robert Dilts de logische niveaus van NLP ontwikkeld. Het model is hiërarchisch opgebouwd en geeft inzicht in de verschillende niveaus van communicatie, verandering en functioneren. Dilts heeft het model gebaseerd op het werk van antropoloog Gregorey Baterson. Als antropoloog ontwikkelde Baterson onder andere cultuur-, communicatie- en systeemtheorieën.
Met het model van de logische niveaus kun je inzicht in je eigen en andermans wereld verkrijgen. Het is een nuttig hulpmiddel voor veel doeleinden. Je kunt het NLP-model van logische niveaus inzetten bij het aanbrengen van verandering, het op één lijn komen bij conflicten en creëren van nieuwe inzichten door een situatie vanuit een hoger niveau te bekijken. Bateson omschrijft de werking van de logische niveaus als volgt:
Niets is groter dan het universum, dus ook groter dan ieder individu. Dit maakt iedereen deel van een groter geheel en tegelrijketijd is iedereen een afspiegeling van het groter geheel. Op het logische niveau Missie ontdek je wat een persoon bijdraagt aan de wereld.
De centrale vraag bij Identiteit is: Wie ben ik? De vraag is echter sneller gesteld dan beantwoord. Dit komt omdat identiteit abstracter is dan bijvoorbeeld Overtuigingen & Waarden. Wil je komen tot een goed antwoord op de vraag, kun je deze opdelen in een aantal deelvragen.
Om te komen tot een metafoor kun je de volgende stappen invullen:
Vervolgens kun je onderstaande zin verder invullen:
“Ik zie mezelf als een … Mijn vermogen om … maakt dat ik … en in staat ben om …”
Overtuigingen en waarden zijn de drijfveren om in beweging te komen. Op dit niveau kun je veranderingen gemakkelijk aanbrengen. Je bent op dit niveau namelijk bezig met motivatie.
Op het niveau van vaardigheden ga je doceren. Er wordt gekeken naar de capaciteiten, talenten en kwaliteiten. De “Hoe” vraag staat in dit niveau centraal.
Bij het niveau van gedrag staat de vraag “Wat kan ik?” centraal. Het enige niveau dat meetbaar is. En het enige niveau wat samen met het omgevingsniveau zichtbaar is. Op dit niveau moet het uiteindelijk gebeuren door te instrueren.
Het laagste niveau in de Logische Niveaus van NLP is omgeving en resultaat. Op dit niveau ben je aan het faciliteren. Alles wat om je heen is, de context en de tijd vind je op dit niveau.